Giảm bệnh tật, kích thích giác quan và tăng cường hormone hạnh phúc là các lợi ích khi dành thời gian ở không gian xanh của lá cây và biển trời.
Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, không gian xanh như công viên, rừng và núi, cũng như các khu vực gần biển, hồ và sông, đều có tác động tích cực đến sức khỏe tinh thần và thể chất. Báo cáo của Tổ chức Y tế Thế giới về Không gian xanh và Sức khỏe tinh thần khẳng định thời gian dành cho thiên nhiên, kể cả trong đô thị hay ngoại ô, đều cải thiện tâm trạng, khả năng tư duy và sức khỏe tâm thần.
Sam Delaney, một nhà văn sống ở London, Anh, bị rối loạn lo âu và stress mãn tính khi phải đối mặt với gánh nặng mưu sinh cùng khoản nợ thế chấp. Để giải quyết tình trạng căng thẳng, anh làm theo lời khuyên của người bạn là Gary Evans, áp dụng phương pháp trị liệu tắm rừng. Đó là việc kết hợp chánh niệm và thiền định khi đắm mình trong không gian thiên nhiên, giúp cải thiện tâm trạng và các vấn đề sức khỏe thể chất.
Sau khi dành mỗi buổi một tuần đắm mình trong không gian của cây xanh, hồ nước, những cơn gió trong lành, lắng nghe tiếng chim hót và tiếng gió xào xạc, Delaney đã giảm dần chứng lo âu mãn tính, tinh thần cũng như thể chất mạnh mẽ, dẻo dai hơn.
Những người đi bộ đường dài nghỉ ngơi trong rừng ở Hàn Quốc Ảnh: National Geographic
Thiên nhiên – nguồn năng lượng tái tạo
Thiên nhiên chứa đựng nhiều yếu tố có khả năng chữa lành. Đơn cử là phong tục “tắm rừng” của người Nhật, hay còn gọi là Shinrin-yoku, nghĩa là việc đi bộ chậm rãi trong rừng và hít thở phytoncides – những hợp chất thơm từ cây cối. Việc này giúp giảm huyết áp, chứng trầm cảm và nâng cao sức khỏe tâm thần.
Một nghiên cứu đăng tải trên tạp chí Frontiers in Psychology vào năm 2019 đã chỉ ra rằng, trẻ em sau những chuyến dạo bộ giữa lòng thiên nhiên thể hiện phản ứng nhanh nhẹn và sự tập trung vững vàng hơn so với khi họ di chuyển qua các khu vực đô thị.
Không chỉ vậy, việc gắn bó với thiên nhiên còn mang lại “sự quyến rũ mềm mại”, một trạng thái thoải mái không cần sự chú ý gắng gượng, cho phép tâm trí được tự do mơ mộng và suy tư. Trong vòng tay của thiên nhiên, con người thường tìm thấy không gian để suy ngẫm về những vấn đề tâm linh và ý nghĩa của cuộc sống. Điều này cũng gắn liền với giả thuyết sinh học, cho rằng nhu cầu kết nối với thiên nhiên và sự sống khác là bản năng cố hữu, giúp giải thích vì sao thiên nhiên lại có sức ảnh hưởng sâu sắc đến tâm hồn cũng như thể chất con người
Thiên nhiên vẽ nên khúc nhạc cho giác quan
Môi trường tự nhiên tạo nên một bức tranh sống động không chỉ qua màu sắc mà còn qua hình dáng của các vật thể. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc ngắm nhìn các hình dạng tự nhiên như lá dương xỉ, hoa, đỉnh núi hoặc những con sóng, có thể kích thích hoạt động sóng alpha (được đo bằng điện não đồ, EEG) trong não. Đây là những sóng não liên quan đến trạng thái thư giãn nhưng vẫn giữ được sự tỉnh táo và tập trung, giúp con người cảm thấy bình yên và sáng suốt.
Hasbach, tác giả của cuốn sách “Grounded: Nhật ký hướng dẫn giúp bạn tái kết nối với sức mạnh của thiên nhiên và chính mình” chia sẻ rằng khi con người hòa mình vào thiên nhiên, họ thường chuyển sang một nhịp độ sống khác biệt. Sự chậm lại này là cơ hội để giác quan được đánh thức, cho phép họ đắm chìm trong mọi cảm xúc từ những gì họ quan sát, lắng nghe và cảm nhận, mang lại trạng thái hiện hữu trong từng khoảnh khắc.
Một nghiên cứu đăng trên tạp chí Environmental Research đã phân tích ảnh hưởng của việc tiếp xúc với không gian xanh đối với việc giảm lo âu và trầm cảm ở lứa tuổi từ 14 đến 24 tuổi. Phát hiện bất ngờ là sự yên tĩnh và khả năng phục hồi của không gian xanh giúp tăng cường sự tập trung và hạn chế suy nghĩ tiêu cực, từ đó giảm thiểu nguy cơ phát triển các rối loạn về lo âu và trầm cảm.
Trên một tầng giác quan khác, các nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc hít thở các hợp chất hữu cơ bay hơi như limonene và pinene trong không gian rừng cây có thể làm giảm mệt mỏi tinh thần, kích thích sự thư giãn và nâng cao hiệu suất nhận thức cũng như tâm trạng. Hoạt động ngoài trời như đi bộ, chạy bộ, đạp xe hoặc làm vườn, khi kết hợp với cảnh quan tự nhiên, có thể tăng cường lợi ích cho sức khỏe. Một nghiên cứu đăng trên tạp chí Environmental Research vào năm 2020 đã phát hiện ra rằng nhân viên văn phòng đi bộ trong không gian xanh 20 phút/ngày cảm thấy tâm trạng cải thiện hơn so với việc đi bộ trong không gian đô thị trong cùng khoảng thời gian.
Một kỹ sư tìm thấy sự gắn kết với thiên nhiên trên bờ biển ở California. Ảnh: National Geographic
Phương pháp chữa lành từ thiên nhiên
Eileen Anderson, nhà nhân chủng học y tế và tâm lý, đồng thời là giáo sư về đạo đức y khoa tại Trường Y của Đại học Case Western Reserve ở Cleveland, nhấn mạnh rằng dù các nghiên cứu gợi ý dành ít nhất 2 giờ/tuần trong môi trường xanh và gần nước, thì chỉ vài phút hòa mình vào không gian tự nhiên cũng đủ để nâng cao tâm trạng và khả năng nhận thức. Việc nắm bắt những khoảnh khắc ngắn ngủi và đắm chìm trong thiên nhiên mỗi khi có dịp có thể tác động sâu sắc đến tinh thần, sức khỏe thể chất và sự thanh thản nội tâm.
Nếu ngôi nhà của bạn nằm gần rừng, công viên, vườn hoa, hay bờ biển, việc mở cửa sổ để đón nhận những âm thanh dễ chịu từ tiếng chim ca hay tiếng sóng vỗ là một lựa chọn tuyệt vời. Trong trường hợp không gian sống không gần những khu vực này, việc sử dụng các ứng dụng mang âm thanh của thiên nhiên như tiếng chim, tiếng mưa, hay tiếng sóng biển vào trong nhà là một giải pháp được các chuyên gia khuyến nghị. Anderson chỉ ra rằng, sự tác động mạnh mẽ của không gian ngoài trời lên não bộ là điều không thể phủ nhận. Dù bạn không có cơ hội tiếp xúc thường xuyên với thiên nhiên, việc từng bước đưa những trải nghiệm này vào cuộc sống luôn mở ra cơ hội để cải thiện sức khỏe.
